In de serie ICONISCH LOGO worden onderzocht wat een effectief logo is. Want de logo’s zelf kennen we. Maar hoe zijn ze ontworpen – en waarom? Het logo van uitzendbureau Randstad straalt een bijna autoritaire helderheid maar is tegelijkertijd verwelkomend en verbindend.

Jaar: 1967

Ontwerper: Ben Bos

In 1960 wordt het Nederlandse uitzendbureau Randstad opgericht, een dan nog volstrekte nieuwe manier van arbeidsbemiddeling. Het bedrijf groeit als kool en om de internationale ambities te verbeelden moet een passend logo worden ontwikkeld. Randstad klopt hiervoor vanzelfsprekend aan bij Total Design, de befaamde ontwerpstudio opgericht door Wim Crouwel, Friso Kramer, Benno Wissing en Paul en Dick Scharwz. De eerste ontwerper die werd aangenomen was Ben Bos, die aan de Rietveld Academie les kreeg van Wim Crouwel, die voor Bos een groot voorbeeld werd. Bos voelde zich aangetrokken tot diens stijl en wilde ‘Crouweltjes’ kunnen maken. Met succes. Bij Total Design onderscheidde hij zich al snel met zijn huisstijlen. Zo ontwikkelde hij de logo’s en bedrijfsimago’s voor onder meer Ahrend, de Belgische Algemene Bank en de gemeente Dronten .

Ben Bos (1930-2017) bedenkt de dubbele R in spiegel voor Randstad. Het doet nu wellicht wat retro aandoen door de herinneringen met de jaren zeventig, waarin het alomtegenwoordig was. Maar destijds was het compleet nieuw door de keiharde eenvoud. De spiegelende kromming verbeeldt de link die het bedrijf wil zijn tussen uitzendkrachten en bedrijven. De compositie staalt balans en evenwicht uit. Al nodigt het uit ook uit nieuwe interpretaties; van een persoon die met beide armen in de lucht steekt, als teken van welkom, tot een strak grid dat doet denken aan keurige kasboeken en glasheldere administratieboeken.

Waarde toevoegen met soberheid

Zelf zou Bos erover zeggen: “Ik heb een idiote gave – du moment dat ik geconfronteerd wordt met een project weet ik vrijwel meteen wat ik zal maken. Ik analiseer de essentie, weet welk beeld daarbij hoort en schets eigenlijk nauwelijks. De logo’s ontstonden als vanzelf. Het merendeel is beeldend, de rest typografisch. Ik presenteer altijd maar één ontwerp aan de opdrachtgever. Dat was overigens ook een criterium dat we bij Total Design hanteerden: ontwerpen is het stapsgewijs doorlopen van een keuzeproces en de klant hoeft daar niet aan deel te nemen.”

De kracht van het logo was ook dat het op diverse manieren kon worden toegepast, met bontgekleurde illustraties maar ook grafisch geometrie. Ook was Bos verantwoordelijk voor de posters en advertenties waarvoor hij sobere geëngageerde fotografie selecteerde. “Er werd van mij verwacht dat ik hun boodschap zou vertalen en mijn eigen ideeën over de visualisatie ervan zou investeren.” Voor Randstad selecteerde ik beelden die expres niet alleen glamoureus waren. De sociaal bewogen foto’s van Ad van Denderen gaven weer wat ik zocht. Ze lieten ook zwetende mensen zien. Ik probeerde met mijn ontwerpen ‘waarde toe te voegen’. Dat maakte het verschil.”

Werken “zonder ruis”

Bos werkte 28 jaar bij Total Design voordat hij uiteindelijk onafhankelijk werd. Hij is de medewerker die het langst bij dit prestigieuze bureau zal zijn gebleven. Maar het modernisme is hij altijd trouw gebleven. “Ik geloof in functionalisme. Overigens met inbegrip van emotie en passie, als dat kan bijdragen. Als je die benadering goed weet te verwoorden straalt dat ook autoriteit uit. Ik heb me altijd verre gehouden van welke trend dan ook. Verder is mijn werk “zonder ruis”. Ik vind de mogelijkheden tot gelaagdheid die de computer biedt te vaak leiden tot “artistieke” toevoegingen, die een heldere overdracht van de boodschap in de weg kunnen staan. Het gevaar is dat de ontwerper dan toch een beetje de kunstenaar uithangt.”