NFT FILES #1 De stormachtige opkomst van de NFT’s – en wat dat betekent voor design en architectuur

NFT’s braken afgelopen jaar record na record. Waarom investeren mensen in digitale kunstwerken waarvan ze niets eens de werkelijke eigenaar zijn? En welke kansen biedt dit nieuwe tech-speeltje voor design en architectuur?

Bijna 60 miljoen euro voor een NFT van het digitale kunstwerk Everydays: The First 500 days van Beeple, het pseudoniem van de Amerikaanse kunstenaar Mike Winkelmann. Ruim 2,4 miljoen euro de NFT van voor de eerste tweet van Twitter-oprichter Jack Dorsey. Ongeveer 650 duizend euro voor de broncode van pagina 1 van Wikipedia als NFT. Zelfs een video-opname van een slamdunk door de basketballer LeBron James Los Angeles Lakers werd digitaal afgehamerd op 200 duizend euro; als speelde mee dat het filmpje is gebruikt in ontelbare memes. De prijzen voor NFT’s gingen door het plafond in 2021. In dit duizelingwekkende jaar steeg de handel in NFT’s van ongeveer 300 miljoen euro naar ruim 14 miljard.

Waarom komt deze speculatieve interesse in de NFT vandaan? Waar eindigt deze hype? Wat betekent dit voor design en architectuur? Wat is zo’n non-fungible-token überhaupt eigenlijk… Vragen, vragen, vragen kortom.

Digitaal eigendomsbewijs

Een NFT is feitelijk niets meer dan het digitale eigendomsbewijs van een computerbestand, bijvoorbeeld een liedje of een kunstwerk. Hiermee wordt vastgelegd wie het bestand heeft gemaakt en wanneer bijvoorbeeld. Of hoeveel kopieën ervan zijn en wie de rechthebbende eigenaar is. De unieke data van dit verkoopbonnetje staan geregistreerd op talloze servers, wat een blockchain wordt genoemd. Telkens als in deze informatieketen iets verandert – bijvoorbeeld wie de eigenaar is – moet dat door alle servers worden goedgekeurd, wat een vervalsing van de NFT onmogelijk maakt. Oftewel, een NFT zelf is niets waard. Het zijn alleen de data die ermee op een veilige manier is opgeslagen die waarde hebben.

Deze technologie werd voor het eerst toegepast op de blockchain van Ethereum, een van de meest populaire cryptomunten. De eerste bestanden waren CryptoKitties, een populaire onlinegame waarmee gebruikers virtuele katten kunnen maken, ruilen en verkopen. De handel in NFT’s is met cryptomunten als Bitcoin, waarvan de waarde snel schommelt en waarmee dus snelle winsten en verliezen worden behaald. Begrijpelijk dus dat als nel de geur van gebakken lucht rond deze nieuwe technologie hangt. De CryptoKitties waren dan in no time de meest geliefde huisdieren op internet – NFT’s van deze digitale katjes gingen voor meer dan 150 duizend euro van de hand. Maar het blijft toch een kinderlijk plaatje van een cartoon kat.

Bij het grote publiek werd de NFT bekend met de verkoop van de digitale collage Everydays: The Last 5000 Days van Beeple, een pseudoniem van de Amerikaanse ontwerper Mike Winkelmann. Beeple stond hiermee meteen  in de top drie van duurst geveilde levende kunstenaars, na Jeff Koons en David Hockney. Opvallend: Everydays werd verkocht door het reguliere veilinghuis Christie’s, waarmee de NT in één klap in de mainstream van de kunstwereld belandde. Waarna de bom barstte.

Tech-miljonairs en durfkapitalisten  

Een populaire NFT is de Bored Ape Yacht Club. De goedkoopste afbeelding is ongeveer 200 duizend euro waard, de duurste meer dan 3 miljoen. Amerikaanse sterren als Jimmy Fallon en Snoop Dog hebben ze opgepikt en gebruiken de ‘hun’ aapje als afbeeldingen op hun Twitter-profiel. Maar de absolute recordhouder is de digitale kunst van PAK, een pseudoniem van Murat Pak, een vermeend digitaal kunstenaar, cryptovaluta-investeerder en programmeur. Al is zijn ware identiteit onbekend en wordt gespeculeerd dat het een team is. Zijn verzameling kunstwerken Merge leverde 80 miljoen euro op, wat van hem in theorie de duurste levende kunstenaar maakte. Ware het niet dat Wikipedia NFT’s niets eens erkent als kunst; Pak staat dan ook niet in hun lijst van duurste kunstenaars. (Interessant detail: het kunstwerk werd gekocht door duizenden kopers tegelijk!) Beeple ook niet trouwens. Kunst of niet, het zijn in elk geval digitale computerbeeld van het gelikte soort dat het ook goed doet op digitale media als Instagram. Het waren niet voor niets tech-miljonairs en durfkapitalisten die er als eerste opdoken.

Toch is slechts eenvijfde van de NFT’s een digitaal ‘kunstwerk’. Het merendeel – naast dus allerhande digitale curiosa als tweets of memes – zijn aankopen in de gamewereld, zoals speciale outfits, wapens en andere specials. Er zijn ook zogenoemde NFT games waarin alles draait om de handel in NFT’s. De populairste daarvan is Axie Infinity waarin al meer dan 100 duizend Ethereum (ongeveer 230 miljoen euro) is verhandeld. Het spel lijkt erg op Pokemon vol fantasiewezens waar je mee kan vechten. Ook heeft de game een eigen marktplaats om de beestjes met elkaar te verhandelen. 

Een ‘perceel’ in metaverse 

De meest interessante markt voor ontwerpers die aan de slag willen met NFT’s is daarom het snelgroeiende metaverse. In dit volgende level van internet zullen we socializen, werken en concerten en musea bezoeken – maar vooral zullen we er gamen en shoppen. Metaverse is ontworpen om te bezoeken met een VR-bril, vergelijkbaar met de beleving in een geavanceerde videogame. Bezoekers zijn herkenbaar aan een zelfgekozen avatar, die wordt aangekleed met digitale designerkleding of een eigen ‘merklogo’. Een ‘perceel’ in dit nieuwe onlinelandschap gaat inmiddels voor grof geld van de hand. De doorbraak van de NFT is dan ook niet los te zien van het met veel aplomb aangekondigde Metaverse door Mark Zuckerberg. De waarde van alle verhandelde NFT’s in dat laatste kwartaal steeg dan ook meteen tot 10,7 miljard dollar.

Het metaverse staat nog grotendeels worden ingericht. Voor het ontwerp en de bouw van een digitaal huis of kantoor is een virtuele architect of een digitale ontwerper nodig. Deze ruimtes moeten ingericht worden met digitale meubels en kunst. Deze digitale items worden gekocht als NFT. De eerste bedrijven zijn al actief in een metaverse als Sandbox of Decentraland. Zo opende het statige veilinghuis Sotheby’s onlangs al een eigen filiaal in metaverse. De zakenbank Morgan Stanley verwacht dat rond 2030 minimaal 10 procent van de luxe-industrie bestaat uit digitale items die op metaverse worden verhandeld – een potentiële miljardenmarkt dus.

Lockheed Chair van Marc Newsons

Met metaverse ontstaat een nieuwe vraag naar architectuur en design die het niet moeten hebben van zitgemak of de ruimtelijke sensatie. Je kunt niet voelen aan de zachte stof of je laten overweldigen door een vernuftige constructie. Het introduceert een nieuw soort design en architectuur, vrij van zwaartekracht of andere fysieke beperkingen. Hoe dit soort gebouwen eruit kunnen zien? Vorig jaar werd het digitale bestand van Mars House verkocht voor bijna een half miljoen euro. De Canadese ‘digital designer’ Krista Kim ontwierp dit digitale woonhuis min of meer uit verveling tijdens de eerste covid-lockdown.

Deze gebouwen, interieurs en meubels kunnen ook populair worden door toepassingen in virtual en augmented reality; denk daarbij aan hoe de Lockheed Chair van Marc Newsons doorbrak nadat het te zien was in de videoclip Rain van Madonna. Ze kunnen dan worden doorverkocht in online veilingen – allemaal veilig met gewaarborgde authenticiteit door verificatie in de blockchain. Zo kan een complet nieuwe parallelle designmarkt ontstaan, net zoals er nu vintage wordt verhandeld.

Marvel Comics

De toekomst van design en architectuur zijn meubels waar je niet op kunt zitten en gebouwen die niet kunnen instorten. Serieus? Ja! Andere creatieve industrieën zijn al overstag, zoals de filmwereld. Gedigitaliseerde sets van Pulp Fiction worden binnenkort verkocht op Opensea.com, de bekendste NFT-marktplaats: fans van deze cultfilm kunnen verschillende fragmenten kopen met voorheen onzichtbare passages. Na het succes van zijn officiële digitale verzamelobjecten met NFT-licentie op basis van SpiderMan en Captain America, heeft Marvel een inaugurele serie klassieke Marvel Comics gelanceerd.

Ook de muziekindustrie is al op de NFT gedoken. In maart 2021 bracht Kings of Leon het album When You See Yourself uit, het eerste muziekalbum dat ook als NFT werd verkocht. Ook in maart was de Italiaanse groep Belladonna de eerste ter wereld die de rechten op het stuk in de NFT opnam, gevolgd door Mike Shinoda van Linkin Park. Niet alleen de muziekrechten ook de muzikanten zelf worden digitaal. Kingship is de eerste band die in de metaverse speelt. Het bestaat uit vier digitale apen en heeft een contract getekend met platenmaatschappij Universal. De apen maken deel uit van een van de meest succesvolle NFT-collecties, de Bored Ape Yacht Club, vorig jaar gelanceerd op het OpenSea-platform.

NFT Files

Kortom, het is niet de vraag of NFT’s van belang worden voor design en architectuur. Het is alleen nog maar wachten op het wanneer. Maar wacht niet te lang. Beeldmakers en grafisch ontwerpers moeten inmiddels concurreren met internationale kunstenaars die gebruik kunnen maken van een leger aan investerende influencers  en uitgekiende pr-machines. Daarom zal DesignDigger de komende maanden de ontwikkelingen met NFT’s op de voet volgen in deze nieuwe serie NFT Files.