Elke maand neemt Theo Ploeg in zijn column Tech Talk de laatste ontwikkelingen in tech door – en vooral wat het met ons doet. Vandaag begint hij met een quote: ‘This was a Pizza Hut, Now it’s all covered with daisies’, David Byrne
Pandemieën, klimaatverandering, terugkeer van het fascisme, het kapotte internet, technologie die ons domineert; de verhalen die we vertellen over onze huidige tijd zijn niet bepaald positief. Filosofen buitelen over elkaar heen om in de media te roepen hoe slecht alles gaat. Je zou er zo depressief van worden.
Gelukkig is er internet. Het wereldwijde netwerk legt betekenisvolle verbindingen, brengt mensen bij elkaar en zorgt zo voor steeds weer een nieuwe stroom aan betekenisvolle reflecties op onze maatschappij. Solarpunk is daar één van. Nieuw is de term niet.
Solarpunk wordt voor het eerst genoemd in een blogpost in 2008. Daar wordt een verband gelegd met steampunk, een kunststroming die nieuwe werelden, waarin de stoommachine én hernieuwbare energie centraal staan, beschrijft door de ogen van een optimistische, Victoriaanse esthetiek. Een soort teruggaan naar de 19e eeuw én dan weer vooruitkijken. Dat doet solarpunk niet: ze creëert alternatieve werkelijkheden in het nu waarin schone energie en technologie bottom-up worden ingezet. Dat maakt solarpunk de positieve tegenhanger van cyberpunk, dat dystopische werelden beschrijft waarin we worden overheerst door technologie.
Jarenlang slentert solarpunk door de steegjes van het internet. Op blogs als Tumblr en Medium, platforms als Reddit en in Facebook-groepen delen enthousiastelingen hun groene technologische visies. Tot onderzoeker Adam Flynn in 2014 een eerste poging waagt om de essentie van al die verhalen samen te vatten. In zijn uiteindelijke Solarpunk Manifesto doet hij dat als volgt: solarpunk is ‘een beweging in speculatieve fictie, kunst, mode en activisme die de vraag stelt: hoe ziet een duurzame beschaving eruit en hoe kunnen we daar komen?’. Kernpunten: optimisme, do-it-yourself, technologisch, natuurlijk, gelijkwaardigheid, denken in mogelijkheden, harmonie.
Tijdens de huidige covid19-pandemie borrelt solarpunk plotseling naar de oppervlakte. De beweging biedt een broodnodig tegenwicht voor de doemscenario’s die gretig gedeeld worden op sociale media en gangbaar zijn in de mainstream media. Een groeiende groep denkers en doeners heeft behoefte aan perspectief. Of misschien nog wel meer: aan geloof. Sociologe Donna Haraway schreef dat het onze taak is om het antropoceen zo kort mogelijk te houden. Solarpunk helpt door geloofwaardige verhalen te vertellen over samenlevingen zonder vervuiling en discriminatie die gebaseerd zijn op gelijkwaardigheid en duurzaamheid.
Klinkt abstract? Een paar voorbeelden dan! De Braziliaanse schrijfster Ana Rüsche schreef met Telepathy Is Other People een prachtige novelle. Aan de Universiteit van Sao Paula onderzoekt ze vanuit een niet-westers perspectief het door het westen gecreëerde klimaatprobleem. Designer Sougwen Chung herdefinieert onze relatie met technologie en ontwikkelde een robotarm waarmee zij samen tekent. Voor haar is de robot geen middel, maar een partner met wie ze samen op zoek gaat naar nieuwe manieren van samenwerken. Toekomstverkenner Miranda Verhaar onderzoekt met haar initiatief Makers van Morgen hoe wij kunnen samenwerken en -leven met objecten. Haar lesmateriaal voor middelbare scholen laat leerlingen ervaren hoe het is om een object te zijn. Solar Punk Surfclub ontwikkelt een kaartspel om samen betere werelden te bouwen.
Laten we samen positieve verhalen over de toekomst vertellen.
Keep on digging…
- Dit vrij recente artikel in Vice Motherboard is een goede introductie op solarpunk: https://www.vice.com/en/article/wx5aym/solarpunk-is-not-about-pretty-aesthetics-its-about-the-end-of-capitalism
- Dit artikel van Troy Wiley op Medium gaat nog een stuk dieper: https://medium.com/radically-practical/from-cyberpunk-to-a-post-scarcity-solarpunk-51130dfa80a0
- De quote van David Byrne is uit het nummer ‘(Nothing but) Flowers’ van Talking Heads: https://youtu.be/2twY8YQYDBE
- In deze TED-talk legt Sougwen Chung haar werk uit: https://www.youtube.com/watch?v=q-GXV4Fd1oA
- De website van Ana Rüsche vind je hier: https://anarusche.com/en/home-english/
- Het Solarpunk Manifesto van Adam Flynn is hier te vinden: http://www.re-des.org/a-solarpunk-manifesto/
- Meer informatie over Makers van Morgen vind je hier: https://www.makersvanmorgen.net
- Het kaartspel van Solar Punk Surfclub is te vinden bij Kickstarter: https://www.kickstarter.com/projects/spsc/solarpunk-futures-a-utopian-storytelling-game