Theo Ploeg – Tech Talk #2 “Luisteren is het nieuwe kijken”

In zijn nieuwe column belicht Theo Ploeg de laatste ontwikkelingen in tech – en vooral wat het met ons doet. Vandaag: Waarom luisteren het nieuwe nieuwe kijken is. Oftewel: waarom audio de nieuwe hip is.

Deze maand brak Clubhouse definitief door in Nederland. De opwinding waarmee over de audio-app gesproken wordt doet me denken aan de manier waarop in 2004 het social media-netwerk Orkut werd gelanceerd. Toelating vond plaats op uitnodiging door  iemand die al gebruiker was. Iedereen wilde een ‘invite’. Gebruikers verkochten deze op veilingsites. De hype hield niet lang stand. Orkut, een project van Google, kreeg snel concurrentie van andere netwerken zoals Facebook en Hyves. Toen Orkut voor iedereen werd opengesteld, was de lol er snel vanaf.

Er zijn meer overeenkomsten tussen Orkut en Clubhouse. Beide voelen zij de maatschappelijke ontwikkelingen goed aan. Orkut was een van de eerste vriendschapsnetwerken, Clubhouse speelt in op de recente populariteit van audio. Orkut bewijst dat dat nog geen zekerheid op succes garandeert. Toch heeft Clubhouse een sterke uitgangspositie: de app breekt met de standaarden die we gewend zijn van social media.

Clubhouse is daarom geen ‘netwerk van openbare Zoom-bijeenkomsten, maar dan zonder audio’, zoals NRC/Handelsblad de app omschrijft. Er is niets ‘weggelaten’ in Clubhouse: de keuze voor alleen audio is een bewuste en juist dat maakt het concept zo sterk.

Audio is tot nu toe een onderschat onderdeel van de dagelijkse ervaring op internet. Het heeft vrijwel altijd een dienende rol: om beeld of video te ondersteunen, bijvoorbeeld. Of om een journalistiek verhaal net iets interessanter te maken. Audio staat nooit op zichzelf. De opmars van podcasts en audioboeken, toont dat alleen audio populairder wordt.

Dat is niet vreemd. In een tijd waarin de prikkels ons om de oren vliegen, is het fijn om slechts één zintuig bloot te stellen. Anders dan beeld, biedt audio ruimte voor reflectie. De Canadese mediatheoreticus Marshall McLuhan schreef al in de jaren zestig uitgebreid over het verschil waarop wij beeld en audio ervaren. Volgens McLuhan zijn wij bij beeld meer gefocust op de vorm en dat leidt af van de inhoud. Bij audio is dat niet het geval.

McLuhan beweerde dat Hitler nooit aan de macht was gekomen als hij enkel de radio als medium had gebruikt. Het theatrale beeldaspect van zijn optredens speelde volgens hem een cruciale rol in zijn populariteit. De Amerikaanse presidentsverkiezingen van 1961 sterkten McLuhan in zijn mening: Richard Nixon blonk met zijn sterke inhoudelijke analyse uit op de radio, maar legde het uiteindelijk op televisie af tegen de charismatische John F. Kennedy.

De populariteit van Clubhouse doet vermoeden dat we genoeg hebben van de stortvloed aan prikkels die over ons worden uitgestort. Misschien wel daardoor voelt Clubhouse intiem. Iedereen kan een eigen ‘room’ starten over een onderwerp naar keuze. De bekendere namen gebruiken die vooral om te zenden, relatief old school dus. De magie vindt plaats in gesprekken die zijn gestart vanuit een gedeelde passie. Daarom wordt de potentie van Clubhouse voelbaar.

Voor de oprichters zal dat niet voldoende zijn. Vorige maand werd er 100 miljoen opgehaald om de app verder uit te rollen. De waarde van Clubhouse wordt geschat op 1 miljard dollar. Facebook, Twitter en Microsoft azen al op een overname.

Niet getreurd: Clubhouse of niet, audio is een blijvertje. Wie de hype rond Clubhouse niet kan waarderen en terecht bezwaren heeft tegen het privacybeleid, kan terecht bij Discord. Oorspronkelijk ontwikkeld om het communiceren tijdens het gamen makkelijker te maken, is Discord uitgegroeid tot een interessant alternatief voor social media-netwerken. Audio speelt er een belangrijke rol. In de ‘audio-rooms’ kan tegenwoordig ook de camera worden aangezet, maar niemand die dat doet. Niets fijner om tijdens de afwas of het platen water geven kletsen over wat het beste album van Daft Punk is.

Theo Ploeg is als design socioloog verbonden aan Amsterdam Fashion Institute (AMFI) en International Music Academy Lab (IMA-Lab), met zijn eigen Studio Hyperspace experimenteert hij met speculative design en voert hij het Speculative Now.-platform.

Keep on digging!

• Discord is hier te vinden: www.discord.com
• Clubhouse is vooralsnog alleen beschikbaar voor iOS: www.joinclubhouse.com
• Marshall McLuhan (1964). Understanding Media: The Extensions of Man. New York: McGraw Hill.
• Het televisiedebat tussen Nixon en Kennedy is hier te zien: https://youtu.be/AYP8-oxq8ig