Dit jaar overleed na een noodlottig ongeval de Rotterdamse kunstenaar Lizan Freijsen (1960-2024). Haar laatste werk, met de toepasselijke titel Pijlers van leven is nu te zien ARTIS-Groote Museum in Amsterdam. He is een getuft kleed is Freijsens typerende stijl en is een ode aan onzichtbare bomen, die als heipalen de stad Amsterdam dragen en daarmee uit het moeras hebben getild.
Lizan Freijsen was geliefd als persoon als kunstenaar. Na haar overlijden hebben het TextielMuseum, waar ze voor haar overlijden al werekte aan het tapijt, en ARTIS-Groote Museum samen met haar familie besloten om de geplande tentoonstelling alsnog voort te zetten. Tuftspecialist Karen Zeedijk van het TextielLab, met wie Lizan Freijsen vaker samenwerkte, pakte de draad weer op. Met de nodige ingrediënten kon zij het kleed in de geest van de oorspronkelijke schepper afmaken. Het kleed was een opdracht van het museum aan Freijsen.
Houten fundering
“Een zachte plek van aandacht”, zo omschreef Freijsen haar nieuwe kunstwerk voor ARTIS-Groote Museum. Freijsen was gefascineerd door een in het museum tentoongestelde dwarsdoorsnede van een houten funderingspaal, die het museum ruim 160 jaar heeft gedragen. Iets onzichtbaars veranderen in waardevolle producten was haar manier om te laten zien wat aanwezig is. Door een bescheiden fenomeen uit te vergroten en te vertalen naar wol kan het onderwerp met een andere aandacht bekeken worden.
Over de bedoeling van Pijlers van Leven zei Freijsen : “Als je dit zichtbaar maakt, dan laat je weer zien dat de verhoudingen in het leven, waar het voor mij in het Groote Museum ook om draait, om een hele andere indeling vragen. Het vraagt ook om een andere plek van de mens en daarin mis ik vaak aandacht voor planten.”
Schimmels
Freijsen vond schoonheid in iets waar de meesten van ons dat niet zien: schimmels. In die grillige vormen met hun veelheid aan texturen en kleuren zag zij tal van esthetische varianten. “Ik wil aandacht vestigen op het ongewenste, het dagelijkse transformeren tot iets van waarde”, zei ze daarover. Ook met Pijlers van leven focust Freijsen op een blinde vlek en visualiseert zij de schoonheid ervan. Hoe dit proces is verlopen is te zien in de introductiefilm in de tentoonstelling, gemaakt door Marieke van der Lippe.
Het vermogen van Lizan Freijsen om natuur in haar volle breedte zichtbaar te maken was voor ARTIS eerder reden haar opdracht te geven voor een kunstwerk. In 2021 maakte ze een wandcompositie, waar ze anderhalf jaar aan werkte, voor de vaste collectie van ARTIS-Micropia. Door de groei- en maakprocessen van schimmels daarin zichtbaar te maken, wilde Freijsen bijdragen aan de waardering én verbeelding van deze wonderlijke micro-organismen. Dat werk is nog altijd te zien in Micropia.
Hans Wilschut
Voor de tentoonstelling maakte fotograaf Hans Wilschut een monumentaal fotowerk van een Noors woud. Net als het Groote Museum is de stad Amsterdam grotendeels gefundeerd op houten heipalen die oorspronkelijk uit Noorwegen kwamen. Het werk Circle of Life van Wilschut portretteert een gelijkwaardig woud zoals uit de tijd dat de bomen in Noorwegen in de 16e eeuw werden gekapt. De foto is te zien samen met de oorspronkelijke heipalen die onder het Groote Museum hebben gestaan. In het museum is aanvullend een tour samengesteld, getiteld ‘De weg van de boom’, die je langs tien vaste collectiepunten over bomen leidt.
