In de rubriek CreativeNL Leaders presenteren DesignDigger en CreativeNL interessante voorlopers uit de Nederlandse creatieve industrie, die niet alleen qua ontwerp vernieuwend zijn, maar ook goed doen voor de wereld. Dit keer is de beurt aan Tjeerd Veenhoven om de zeven vaste vragen te beantwoorden. “Ik werk graag daar waar het schuurt, waar de opgave extreem complex is.”
Tjeerd Veenhoven is experimenteel materiaal- en productontwerper die de gehele waardeketen daarbij duurzaam inricht. Zo werkte hij onder andere met palm, kleurpigmenten van tulpen, aardappelschillen, schimmels en heeft hij een fascinatie voor luiers – “alleen al in Nederland levert dat 150 miljoen kilo vuilnis per jaar op”, aldus Veenhoven die zich al 20 jaar buigt over nieuwe waardeketens of het interveniëren in bestaande waardeketens. Deze ketens loop van de grond, de teelt, de oogst, het verwerken en het produceren tot het verkopen eventueel weer terugbrengen van de grondstoffen in het ecosysteem. Het startpunt is veelal met het onderzoeken van de grondstof, dit kan van alles zijn maar meestal is het een organisch materiaal zoals palmblad, riet, veenmos, alg of mycelium.
Lees ook deze reportage over het werk van Tjeerd Veenhoven: Zout, schimmels en appelschillen – zo wordt vegan design normaal
“Ik verken de mogelijkheden van de grondstof middels de inmiddels goed doorontwikkelde creatieve methoden en doe ik meestal een poging de specifieke kwaliteiten van het materiaal te accentueren en te benutten in een andere toepassing waar meer waarde te vinden is, zowel economisch, cultureel, maatschappelijk als holistisch. Het opnieuw ontdekken van de mogelijkheden en verantwoord benutten van de natuurlijke materialen in ons ecosysteem is wat mijn werk het best beschrijft.”
Drijfveer
Waarom ben je gaan doen wat je doet? Welk (maatschappelijk) probleem wil je oplossen – waar gaat je hart sneller van kloppen? “Ik werk graag daar waar het schuurt, waar de opgave extreem complex is. Hoe moeilijker de situatie hoe meer effect de ontwerper kan hebben. Zelf heb ik niet een agenda behalve dan dat ik vind dat we ons talent als ontwerpers moeten inzetten om goed te doen. Ik ben ook alles behalve een probleemoplosser, ik ben meer een ontdekker van mogelijkheden en potentie. Deze uitkomsten kan ik soms gebruiken om problemen op te lossen. In essentie ben ik de eeuwig jonge onderzoeker die nog steeds verwonderd raakt, beschouwd en ontdekt. Mijn talent, en dat van menig ontwerper, is dat wij middels het creatief proces mooie en verrassende oplossingen kunnen bedenken.”
Nederlandse creativiteit
Creativiteit is essentieel voor vernieuwing, wat is in jouw ogen de kracht van Nederlandse creativiteit? En welke kansen zie jij voor Nederland, waarop zouden we internationaal ‘vol’ in moeten zetten? “Ik denk dat de Nederlandse ontwerper als geen ander in staat is om een rol te spelen in het ondersteunen van de vele complexe transities die moeten doorlopen wereldwijd. Hoewel het altijd beter kan, hebben we in Nederland veel ervaring met het inzetten van creativiteit in innovatieprocessen. In pressure cookers of mooie programma’s zoals het What if Lab van Dutch Design Week worden ontwerpers verbonden met stakeholders die creatieve inbreng nodig hebben om kansen te kunnen benutten en problemen op te lossen. Designonderzoek als discipline is in Nederland inmiddels gevestigd en het heeft veel interesse uit het buitenland.”
“In essentie ben ik de eeuwig jonge onderzoeker die nog steeds verwonderd raakt, beschouwd en ontdekt”
Buitenland (en de buitenlandse blik op Nederland)
Internationaal opereren is (financiële) risico’s durven nemen en uit je comfortzone stappen – wat is je mooiste ervaring op dat vlak tot nu toe en je belangrijkste advies om met anderen te delen? (Hoe worden ‘wij’ Nederlandse creatieve doeners en denkers trouwens gezien door buitenlanders?) “Avonturen in het buitenland zijn altijd uitdagend. En ik denk er wel een paar keer over na voordat ik er aan begin. Momenteel heb ik ontwerp- en advieswerk in diverse landen waar ik uit kan concluderen dat het altijd langzamer gaat dan ik zou willen en wij in Nederland zeker voorlopen in het inzetten van design als transitiebegeleider. De methoden die wij gebruiken in onze studio zijn meestal nieuw voor onze opdrachtgevers. De doe-mentaliteit is ook niet altijd bekend bij onze buitenlandse partners, die zijn toch meer van het managen en het afschuiven van taken.”
Kennis
Een manier voor de Nederlandse creatieve industrie om zich verder te kunnen ontwikkelen en innovatie te kunnen versnellen, is via kennisuitwisseling met andere landen. Hoe ontwikkel jij je verder, in hoeverre doe jij internationale kennis op of wissel je die internationaal uit om verder te komen? “Als je zoals ik werkzaam bent in waardeketens kom je al snel buiten de grenzen van Nederland. Het is een wens om zoveel mogelijk lokaal te produceren, maar de realiteit is dat bijna alle producten gemaakt worden met grondstoffen, bewerkingen of componenten afkomstig van over de hele wereld. Ik ben daarom altijd bezig met het verzamelen van kennis en inzicht in de complexe waardeketens waar ik in werk.
“Ik geniet van de deep dive in een specifieke sector en maak me het jargon graag meester. Het is soms erg lastig om in het buitenland inzicht te krijgen in de herkomst van de grondstoffen of de productieprocessen en het vraagt veel van mijn fijgevoeligheid om de stakeholders ontvankelijk te krijgen voor mijn bezoek. Maar dit proces vind ik wel een van de leukere dingen van het vak en het is essentieel want pas als ik ‘alles’ weet, durf ik een interventie te doen; want ik weet dat ik mijn materiaal-innovatie, -protocol of -ontwerp moet verdedigen en ik zit er niet graag naast.”
Sterven
Wanneer kun je figuurlijk sterven, wanneer heb je bereikt wat je wil bereiken? “Dat zou impliceren dat ik een accent wil plaatsen of een bijdrage te leveren heb, zo zie ik dat niet. Voor mij letterlijk elk ander. Dit kan ik zeggen omdat ik heb het geluk gehad op te groeien in Nederland, met ouders die me alle mogelijkheden hebben geboden, in een maatschappij waar ik alles mag worden en zijn. Een ieder die dit als basis heeft zou er iets goeds mee moeten doen.”
“Zelf heb ik niet een agenda behalve dan dat ik vind dat we ons talent als ontwerpers moeten inzetten om goed te doen”
Toekomst
CreativeNL wil vooral creativiteit en innovatie aanjagen voor een betere en kleurrijkere wereld. Hoe kijk je naar de toekomst? Ben je hoopvol of somber? “Voor mij staat buiten kijf dat creativiteit onlosmakelijk verbonden is met een betere toekomst. Innovatie is een moeilijker onderwerp, want sommige innovaties uit het verleden hebben best wel wat schade veroorzaakt. Maar dan heb je weer betere innovaties nodig om die rommel op te lossen, dus laten we het overwegend positief zien. En dat ben ik zelf ook, een echte optimist, die van mening is dat we een heel eind kunnen komen in het creëren van een betere en kleurrijke wereld.”
Ten slotte, als je een tekst moet schrijven voor Insta-fenomeen @dudewithsign – oftewel: je staat op een zeepkist met een stuk karton – wat zou daarop staan? “This sign is compostable and does no harm.”
CreativeNL
CreativeNL is een samenwerkingsverband van overheden, kennisinstanties en brancheverenigingen beoogt de internationale positie van de Nederlandse creatieve industrie te stimuleren en innoveren. De focus ligt daarbij drie landen: Amerika, Duitsland en China. CreativeNL is een initiatief van ClickNL.