Museum Dr8888 toont van 13 april tot en met 6 oktober de tentoonstelling Made in Fryslân. Wat feitelijk ook ‘designed by Friezen’ betekent, want te zien zijn objecten die zijn ontworpen én gefabriceerd door of in samenwerking met Friese vormgevers en bedrijven. De meest spraakmakende ontwerpen van de afgelopen 100 jaar worden hierbij in de schijnwerpers gezet.
Theo van Doesburg
Bestaat er zoiets als Fries design? Nee, is het voor de hand liggende antwoord. Er bestaat immers geeneens ‘Dutch design’. Daarvoor is het ontwerpveld in Nederland immers te divers. Maar toch, ongeveer honderd jaar geleden was Drachten de plek waar de internationale avant-garde actief was op het gebied van architectuur en kunst. Denk aan de Papegaaienbuurt, met de kleurenschema’s van Theo van Doesburg en de dadadoosjes van Kurt Schwitters en Thijs Rinsema. Drachten en Zuidoost-Fryslân als ‘overslag plaats’ van nieuwe theorieën en ideeën, het zou zomaar de aanzet gewest kunnen zijn tot een eigenzinnig ‘Frysk design’.
Made in Fryslân laat zien hoe deze ideeën zijn verwerkt in de kunst en vormgeving in Drachten en de regio. De nadruk ligt op de industriële vormgeving en serieproducten. Hierbij valt de ontwikkeling op van een ambachtelijk product tot industrieel design, maar ook de wisselwerking tussen regionale en internationale trends. De internationale trends werken door in de regio, maar andersom leiden de regionale producten ook tot nieuwe inspiratie en smaakopvattingen buiten de provincie.
Claudy Jongstra
De spraakmakende ontwerpen van Made in Fryslân zijn te zien op twee locaties: in Museum Dr8888 en in het Van Doesburg-Rinsemahuis, de museumwoning in de Papegaaienbuurt in Drachten. In het museum zijn ontwerpen te zien van fabrikanten zoals Batavus, Philips, Tichelaar en de meubelindustrie Noordwolde. Bekende namen als Jan des Bouvrie, Wim Crouwel en Hella Jongerius, leverden hun ontwerpen voor deze bedrijven. In de museumwoning staan producten van hedendaagse vormgevers opgesteld tussen de kleurenschema’s van honderd jaar geleden.
Ook verkent de tentoonstelling het snijvlak van kunst en maatschappij met vormgevers Claudy Jongstra en Eileen Blackmore. Verder laat de tentoon stelling zien dat ook anno 2024 Friese bedrijven actief zijn op het gebied van high-tech innovaties. Het ontwerp van de tentoonstelling is gemaakt door Hedwich Hooghiemstra, die in 2018 afstudeerde aan de Design Academy Eindhoven.
De Stijl en Dada
De collectie van Museum Dr8888 geeft een boeiend overzicht van de beeldende kunst in de twintigste eeuw. Van het Interbellum via Fries Expressionisme naar hedendaagse kunst. De nadruk ligt op werken uit het Interbellum (periode tussen de twee wereldoorlogen) en het verhaal van de gebroeders Rinsema uit Drachten. Zij kwamen in contact met de internationale avant-garde en haalden vertegenwoordigers van De Stijl en Dada naar deze regio. De collectie omvat werken van klinkende namen als Theo van Doesburg en Kurt Schwitters.
Lees ook: Het Nieuwe Instituut verwerft unieke maquette van De Stijl-icoon Theo van Doesburg
Bijzonder onderdeel van de collectie is het Van Doesburg-Rinsemahuis. In september 1920 maakt Theo van Doesburg kennis met de Drachtster architect Cees Rienks de Boer die op dat moment werkt aan een rij middenstandswoningen. De gemeentearchitect vraagt Van Doesburg om kleuradviezen voor het in- én exterieur van de woningen. Die kans laat Van Doesburg niet voorbij gaan. Hij legt zijn ideeën gedetailleerd vast op grote tekeningen en adviseert om de buitenkant van de woningen te voorzien van ‘pittige’ kleuren: rood, geel en blauw. Ook de binnenkant is geheel in kleur ontworpen. In 2019 is aan het Van Doesburg-Rinsemahuis de status van Rijksmonument toegekend.
FOTO Jildo Tim Hof