De interieurtrend van nu: kleur. En dan niet één kleur, zoals Millennial Pink van zes jaar geleden. Zelfs niet één sfeer, zoals het daaropvolgende pallet van mosgroen en roestbruin dat duurzaamheid uitstraalde. Nee, een ware kleurexplosie domineert het interieur.
Het gaat van vloerkleden in het bruin-oranje-gele pallet van de jaren zeventig tot lampen die met neon en fluor knipogen naar de jaren tachtig. Meubels in pastel en stoffen in frisse tinten als lentegroen en oceaanblauw, maar dan dieper dan de natuur zelf. Het enige leidmotief is het ontbreken ervan.
Post-corona
‘Pure levenslust’, zegt ontwerper Carole Baijings over het caleidoscopische kleurbeeld. Als helft van het ontwerpduo Scholten & Baijings verzorgde zij het kleurpalet van grote interieurmerken als Gelderland en het Amerikaanse Herman Miller. ‘We mogen weer naar buiten na al die lockdowns. En kleur is de effectiefste manier om onszelf te laten zien aan de wereld.’ Volgens stylist en kleuranalist Monique van der Reijden, bekend van het SBS6-programma Design Droom, is het etaleren van individualiteit en identiteit vanzelfsprekend tegenwoordig. ‘We durven steeds verder te gaan in deze zelfexpressie. Daarom zien we nu zo’n gevarieerd kleurbeeld.’ Al neigt deze overdaad naar escapisme, oordeelt de Christoph Brach van Raw Color, de Eindhovense ontwerpstudio die zich onderscheid met kleur zoals andere ontwerpers met sloophout of Barokke vormpjes. ‘We slepen ons van crisis naar crisis. Het is bewezen dat je minder kleuren ziet als je depressief bent. Dus dat gebrek moet ergens worden gecompenseerd.’
Daarbij, na jaren focus van focus op duurzaamheid mogen, nee móeten meubels, er toch ook weer gewoon fris en fraai uitzien, aldus Baijings . ‘Er kan meer dan al die matte neutrale tinten van circulaire materialen’. Neem gerecycled plastic, ‘dat ziet er toch veel aantrekkelijker uit met een knalkleur’. Daarom lanceerde Raw Color op de Dutch Design Week 2023 een natuurlijk plaatmateriaal van vlas dat sprankelend okergeel is. ‘Wie wil er nou in een bruine wereld leven? Geel is juist een optimistische kleur. Het pigment is vervaardigd van Franse zandgrond.’ Kortom, ‘duurzaamheid is meer dan groen’, aldus Brach. ‘
Pantone kleuren
De chromatische overdaad dient zich al eind 2021 aan als het gezaghebbende kleurinstituut Pantone een lawaaierig paars lanceert als Kleur van het Jaar 2022. Na jaren van natuurlijke tinten als Greenery (kamerplantgroen) en Classic Blue (donkerblauw) is er dit Very Peri – ‘een opgewekte lichtpaars dat moedige creativiteit en fantasierijke expressie aanmoedigt’. Wat een jaar later nog eens wordt overtroefd met Viva Magenta – ‘een purper dat trilt van levendigheid en kracht’, aldus het bedrijf dat de wereldwijde kleurcodering van drukwerk en website verzorgt. De kleur van 2023 is ‘moedig en onbevreesd, een pulserende kleur waarvan de uitbundigheid een vreugdevol en optimistisch feest bevordert’. Wie krijgt zo géén zin in paars?
De kleurvoorspellingen van instituten als Pantone en andere gezaghebbende trendforecasters worden nauwlettend gevolgd door artdirectors van toonaangevende magazines en designlabels. Die elkaar weer in de gaten houden op designbeurzen en in de media. ‘Het is voor een groot deel self fulfilling prophecies, waarbij aandacht voor een bepaalde kleur vanzelfsprekend weer nieuwe aandacht genereert’, zegt Kassia St Clair, auteur van Het geheime leven van kleuren (Meulenhof, 2017), een boek vol met vermakelijke verhalen over de herkomst en gebruik van kleuren. Waarom inkt zwart is en groen de kleur van jaloezie – het komt allemaal aan bod. ‘Veel kleurtrends ontstaan niet spontaan maar worden voor ons gekozen.’
Barbie-roze
Deze kleurkeuzes zijn weer grotendeels gebaseerd op branding, verduidelijkt Baijings, die sinds 2020 een eigen studio voor design en kleuradvies heeft. ‘Kleur geeft een merk identiteit en biedt een opening naar de toekomst. Geen merk wil achterlopen tenslotte.’ Voor het Amerikaanse meubelmerk Stylex introduceerde ze als kersverse artdirector een nieuw kleurwiel. “Fris en daarom eigentijds maar ook sophisticated. Amerikaanse meubelmerken zijn nu eenmaal wat klassieker. Dus geen paars maar aubergine, wel roze maar geen Barbie.’
Geen wonder dat kleur een miljardenindustrie is. Kijk in de bouwmarkt bij verfafdeling naar kleurenwanden met honderden verfkaartjes. Bij geel al alleen loopt het pallet van Advocaat en Banaan tot Mango of Ei, en dat zijn slechts de associaties met voedsel. Zelfs grijs zit vol nuances als Tin, Rocky of Cyber. Wie heeft er niet met die smalle ringband met ontelbare RAL-kleuren langs de kale muren van een nieuwe woning gelopen. Om dan toch maar weer te kiezen voor beige, de kleur die niemand mooi vindt maar ook niemand stoort. ‘Het is een canvas voor de kleuren die de tijdsgeest verbeelden. En die kunnen shinen dankzij grijs’, verdedigt de Belgische kleurexpert Hilde Francq de schutkleur. Daarom zijn de voorspellingen die zij maakt met haar studio van Francq Colors zo belangrijk. ‘Het is de barometer van onze collectieve smaak.’
Playfull office
Niettemin zijn er hardnekkige kleurconventies. Blauw wordt ervaren als koel en straalt zakelijkheid en stabiliteit uit; geel is de zon, warm en vrolijk. ‘Kleur heeft een bewezen effect op hoe we ons voelen en gedragen. Iemand die een examen met rode pen invult scoort statistisch een fractie slechter. Maar een bokser of voetbalteam in rood heeft juist een miniem voordeel’, bevestigt St Clair. ‘De vraag is alleen in hoeverre dat een zuiver biologische reactie is, of een sensatie die cultureel bepaald is. Het vuur dat kinderen het vaakste zien is het gasfornuis. Die vlam is blauw. Maar als je ze vraagt om een vuur te tekenen is dat rood. Omdat rood en vuur nu eenmaal bij elkaar horen, met alle bijbehorende associaties.’
Deze kleurpsychologie is voor ontwerpers een doelmatige inspiratiebron. De Amsterdamse dsignlabel DUM ontwikkelde het ‘playfull office’ op basis van vier kleursferen; roze voor Creatie, groen voor Concentratie, geel voor Activatie en grijs voor Contemplatie. Daaruit is een rijke schakering aan tinten gedistilleerd. ‘Zelfs een ton sur ton van groen kan een gelaagd effect van zowel concentratie als creatie realiseren’, aldus ontwerper Wiebe Boonstra. De kleurbeleving wordt bovendien beïnvloed door materiaalgebruik. ‘Eenzelfde groentint heeft op zacht textiel een andere uitwerking dan op een hard glanzend oppervlak. Mensen zijn geprogrammeerd om groen rustgevend te vinden, terwijl dat ook juist kan activeren. Wat ook nog eens afhangt van persoonlijke smaak.’
Daar valt dan eindelijk het s-woord dat elke trendvoorspelling of psychologische duiding vertroebelt: smaak. Die wordt bepaald door een cocktail van particuliere factoren. Herinneringen bijvoorbeeld, zegt St Clair. ‘En dat kan zover terug gaan als de kleur van je kinderslaapkamer.’ Zelfbeeld is ook van invloed. ‘Iemand die zichzelf extravert vindt, wordt sneller aangetrokken tot geel.’ Tot slot speelt identificatie een rol, denk aan de archetypische intellectueel in zwart. ‘Kleur is een bevestiging van wie we zijn, of willen zijn. Daarom maakt kleur zulke krachtige emoties los. En daarom zijn er ook geen lelijke kleuren.’ Oftewel: ‘Een betere leidraad om je huis in te richten dan je eigen smaak is er niet.’
The Economist
Tegelijkertijd zijn er weldegelijk grote maatschappelijke trends die het actuele kleurpalet beïnvloeden, zegt St Clair, die over kleur schreef voor Elle Decoration maar ook The Economist. ‘Na een grote crisis volgt vaak een tijd van experiment. Na WOI werden rokken steeds korter, jazz steeds sneller en interieurs steeds kleurrijker. In de Thatcher-jaren zag je in Engeland hetzelfde met punk, fluor en primaire kleuren.’ Logisch dus dat op de ingrijpende coronajaren een expressief kleurgebruik volgde. Al zijn ook andere macrotrends van invloed, beaamt St Clair. ‘De opkomst van een bepaalde kleur kan samenhangen met sociale emancipatie of nieuwe technologieën als synthetische kleurpigmenten.’
Niet toevallig dus dat kleurontwerper Brach ‘een reflectie van de digitalisering’ ziet in het full color kleurbeeld van nu. ‘We zijn steeds meer online, waar meer en ook fellere kleuren zijn dan in de fysieke leefomgeving.’ Hij krijgt bijval van trendforecaster Jan Agelink, die zelf een link legt tussen ons onlineleven en het diepe Pantone-paars. ‘Paars is de kleur van de magie, wat weer samenhangt op de opkomst fantasiewerelden als de metaverse en nieuwe door AI gegenereerde beelden.’ Ook ziet Agelink een opkomst van het ‘electric blue’ als een verbeelding van de digitalsering. Maar net zo krachtig is volgens de trendforecaster de minder vluchtige hang naar ‘vegetale’ oftewel aardse en plantaardige tinten als bruin, groen en blauw. ‘Dat verbeeldt een nostalgisch hang naar het platteland en een buitenleven en straalt rust en betrouwbaarheid uit.’ Pfff… de draad kwijt? Dat kan gebeuren bij een caleidoscopische kleurbeeld.
Mode-industrie
Dat niet langer één kleur domineert maar magisch paars floreert naast organisch geel, ook daarvoor heeft Agelink een verklaring. ‘De autoriteit in kleur verschuift van de vervuilende mode-industrie naar interieur. Daardoor wordt de cyclus van kleurtrends langer. We kopen immers niet elk seizoen een nieuwe bank, zoals met kleding. Verschillende kleurtrends gaan vervolgens door elkaar lopen en vormen een caleidoscoop.’ Daarbij, een kleur onderscheidt zich pas met een andere kleur ernaast – ‘één kleur is geen kleur’. Dus lanceerde het Franse interieurlabel Petit Friture een nieuw behang van Baijings met verticale banen van in elkaar overlopend paars, groen, geel en blauw. ‘Afzonderlijk zou ik die nooit in een interieur toepassen maar zo versterken ze elkaar juist.’ Baijings vergelijkt haar kleurontwerp met bloemen één opvallende kleur hebben. “Daarom zie je zachtere of contrasterende kleuren. En daarom is elke bloem perfect in balans.’
