Na de drie magere coronajaren zou dit eindelijk weer een ouderwetse editie worden van de Milan Design Week. Aan de opzet van het event zelf blijkt in elk geval nauwelijks iets veranderd. Het commerciële hart waar de meubelfabrikanten zich presenteren is nog steeds de Salone del Mobile zelf, de meubelbeurs in het immense hallencomplex Rho Fiera buiten de stadsring. De imponerende presentaties van grote merken als Audi en Louis Vuitton zijn op historische locaties in de binnenstad. Aan de rafelranden ten slotte profileren zich de meer kunstzinnige ontwerpers en designlabels, zoals de groepsexpositie Alcova in een oud abattoir. Niettemin zijn toch vijf nieuwe en heldere trends te ontwaren in deze vertrouwde setting.
Lees ook de reportage over Milan Design Week 2023: ‘Ouderwets’ levendige Milan Design Week biedt inspirerende creativiteit maar blijft behoedzaam
1 Design voor de zintuigen
Het idee is simpel. Een spiegelend bassin van roestvrijstaal gevuld met water trilt op een lome bastonen. Door de trillingen neemt het water steeds veranderende golven en patronen aan. Weerspiegelt op de wanden en plafond geeft dit een sensitieve ervaring van beeld, geluid en fysieke ontspanning. Met deze zogenoemde ‘immersieve’ (naar het Engelse immersive, wat overrompelend betekent) installatie verbeeldt Google het ontwerpproces van een nieuwe collectie smartwatches en luidsprekers. De vloeiende vormen ervan zijn geïnspireerd op waterdruppels. Google is dan ook niet de enige die de zintuigen bedient. Hoe fijn is immers het schermtijd af te wisselen met voelen, luisteren en ook ruiken. Zo heeft het avontuurlijke meubelmerk Moooi een ingenieuze installatie die de showroom vult met tintelende geuren.
Werkelijk ondergedompeld worden de bezoekers in de installatie die architectenbureau OMA creëerde voor de steenleverancier Solid Nature. Een voormalige parkeergarage is verbouwd tot een design spelonk van kleurrijk natuursteen. Maar net als Google is de zintuigelijke beleving gestut door een doordacht concept; laat dat maar aan de architecten van OMA over. Zo moeten bezoekers eerst afdalen onder de grond via een stenen trap. Alleen al de sensatie van ondergrondse koelheid na de warme Italiaanse lentezon is goed voor kippenvel. Vervolgens wordt met licht en schaduw, bewegende wanden, ambient-achtige soundscapes, verhalende fotografie en geometrische steenformaties in zeven stappen de transitie van aardkorst tot glanzend interieurproduct verbeeld. Zo wordt design fysiek én verstandelijk ervaren.
2 Puur natuur
Ongepolijst en puur natuur – het is onontkoombaar in Milan. Of het nu hanglampen zijn van troebel glas met grote luchtbellen erin of een boekenkast van korrelig gips. De materialen worden in hun meest naakte eenvoud getoond. Grondstoffen worden immers niet alleen steeds duurder maar ook schaarser. Laar maar zien dus, dat naakte hout, die ruige natuursteen en het grove staal. Het heeft ook wel wat, de bruuske eerlijkheid van deze nieuwe luxe. Met een kleine nuance, het zijn vooral de kunstzinnige ontwerpers en verfijnde designlabels die zich uitleven in deze stoerheid. Je zou ze de voorhoede kunnen noemen.
FOTO Sam Van Den Berghe
Lef daarom dat het landenpaviljoen van België geheel gewijd is aan jong talent dat zich helemaal uitleeft in een materieel fetisjisme. Een kast is vervaardigd van geblakerd staal, uit een vilten wandkleed steken woeste woldraden en een kruk bestaat uit drie verschillende houtstronken, bijeen geknoopt met een rafelig juten touw. Het oogt zwaar en somber, met duistere trekjes zelf. Maar het is ook intrigerend en met een onweerstaanbare urgentie. Het zijn roerige tijden tenslotte.
FOTO Thibeau Scarceriaux
3 Speelse toverlampen
Ledtechnologie bestaat al jaren maar het lijkt wel alsof nu pas de geest echt uit de fles is. Het glimmende brons en ranke messing van de laatste jaren is verruild voor een bont palet aan materialen en expressieve vormen. Lampen zijn vervaardigd van echte boomtaken of lavasteen of zelfs versierd met vogelveren. Ook de vormtaal is getransformeerd van een hedendaagse art deco naar expressief en speels. Ontwerper Philippe Malouin ontwierp voor de vooruitstrevende lampenfabrikant Flos de tafellamp Bilboquet. Aan een voet met een magnetische ronde kop kan in elke gewenste stand een soort metalen zaklamp worden gehangen. Het licht kan bovendien worden gedimd of gebundeld. Omhoog gericht is de Bilboquet een sfeerlamp met diffuus licht, omlaag een leeslamp.
Zelfs klassieke lampencollecties worden opgeleukt. De Israëlische ontwerper Ron Gilad – eigenlijk meer kunstenaar – maakt ontregelende installaties van lampen van Le Corbusier en andere grootheden uit de vorige eeuw. Zo plaatst hij een miniatuurversie van zichzelf onder een stalamp, die daardoor opeens als een straatlantaarn oogt. Spiksplinternieuw is dan weer de Luna, een technocratische toverbol van het Duitse merk Occhio. Een lichtgevende witte kern lijkt te zweven in viskom met spiegelglas aan de binnenkant. Uitgeschakeld oogt de lamp als een massieve zwarte bol; aangeschakeld verschijnt binnenin een volle maan, als zo’n lichtgevende sneeuwbol.
4 Oud en toch nieuw
Ontwerper Ron Gilad is zeker niet de enige ontwerper die een nieuwe draai geeft aan een bestaande collectie. In een tijdsgewricht van nepnieuws en ‘ge-influencete’ internethypes is authenticiteit een waardevolle kwaliteit als merk. De Japanse architect bouwde een kartonnen tunnel waarin de houten stalampen stonden van de Amerikaanse architect Frank Lloyd Wright () voor diens eigen woonhuis in Talliesin, Wisconsin. De lampen worden nu uitgebracht door het klassieke Japanse lampenmerk Yamagiwa (sinds 1923). Het klassieke Deense meubelmerk Gubi nodigt een tiental kunstenaars en modeontwerpers uit om een eigentijdse draai te geven aan een eigen succesnummer, de 10 jaar oude Beetle Chair. De tijdloze ingetogen vorm van deze stoel wordt alleen maar krachtiger door de uitvoeringen in roze glanslak of juist een gruizig papier maché. De collectie staat bovendien uitgestald in een buitenzwembad dat zo zou kunnen fungeren in een Fellini-film.
Maar de kroon in het uitventen van de eigen historie is Cor Unum uit Den Bosch. Voor de zeventigste verjaardag van deze ideële aardewerkfabrikant – de productie wordt deels gedaan door werknemers met afstand tot de arbeidsmarkt – is zeventig ontwerpers gevraagd op een nieuw bord te ontwerpen. Van Marc Newson en Claudy Jongstra tot Maarten Baas en Nathalie du Pasquier – alle grootheden die ooit iets voor Cor Unum hadden ontworpen doen weer mee. Zo’n sterrenparade, daar kunnen er maar weinig aan tippen in Milaan.
Lees hier meer over de jubileumcollectie van Cor Unum: Cor Unum viert 70-jarig bestaan op Milan Design Week met 77 borden van Maarten Baas, MVRDV en Marc Newson
5 Aangename polarisatie
De luxemerken hebben een stevige positie veroverd op de Milan Design Week. Allereerst door met geld te smijten. Hun exclusieve collecties liggen uitgestald in statigste stadspaleizen. Terwijl voor de meesten mensen de verfijnde leren fauteuils van Fendi of de ragfijne wollen dekens van Louis Vuitton onbereikbaar zijn. Maar dan ook echt want het aanraken van de gebruiksvoorwerpen is strikt verbonden. Modehuis Hermés presenteert de nieuwe Home Collection niet voor niets achter tralies van roestig staal. Wat dit machtsvertoon toch relevant maakt, is dat deze merken zo’n zwaar stempel drukken op de populaire beeldcultuur door hun alomtegenwoordigheid in de (sociale) media. Waardoor ze uiteindelijk ook de collecties van meer toegankelijke meubelmerken beïnvloeden.
Het thema waarmee nu veel luxemerken spelen is een collage van contrasterende materialen en vormen. Het zijn tijden van polarisatie en scherpe tegenstellingen tenslotte. Het Spaanse luxemerk Loewe toont zijn nieuwe tassencollectie op houten rommelmarkt stoelen versierd met leer, rotanvilt maar ook isolatieplastic. En verdraaid, tegelijkertijd lanceert de speelse stoelenfabrikant Magis een strakke houten stoel van Konstantin Grcic bekleed met een kleurrijke en zachte wollen dekens van Hella Jongerius.
6 Insta en data
Milan Design Week bestaat uit ruim duizend presentaties van interieurlabels, ontwerpers en luxemerken verspreid over de stad. De Salone del Mobile in het beursgebouw Rho Fierra is steeds meer een toegespitst op de professionele bezoekers, zoals dealers, architecten en vakjournalisten. De toon wordt gezet door fotogenieke presentaties in aansprekende locaties in de binnenstad; denk aan statige stadspaleizen, monumentale kerken en dit jaar ook een verlaten abattoir. Soms is de optimale selfiespot met een kruis gemarkeerd. Bezoekersaantallen worden strikt gereguleerd; dat levert weliswaar betere Instagram-foto’s op maar leidt ook tot kunstmatige rijen. Veelzeggend is ook dat sommige ontwerpers en ook kleine designlabel voor meer informatie direct doorverwijzen naar hun Instagram-pagina. Bovendien moet om toegang te krijgen tot veel presentaties steeds vaker een qr-code worden gescand en een profiel worden ingevuld. Milan Design Week is niet alleen een media-event geworden maar ook een data-machine.
