MILAAN2021 DAG #3 Alcova – Post-apocalyptisch design dat verwondert en verwart

Verscholen in de bosjes van een verlaten kazerneterrein in Milaan staat een provisorische tentconstructie. Alsof een dakloze oude tapijten over een geraamte van takken heeft gelegd en zo een beschutte slaapplek heeft gecreëerd. Eenmaal dichtbij blijven de tapijten hard als steen; het takkengeraamte is een ingenieus vlechtwerk van staaldraden.  Waarmee het tijdelijke onderkomen opeens een alarmerend permanent karakter krijgt. Is dit hoe we straks zullen wonen als er niets wordt gedaan aan klimaatverandering en de schaarste aan grondstoffen?

Deze kunstzinnige installatie is nog maar het begin van het uitgestrekte Alcova, een internationale groepspresentatie op Milan Design Week. Het heeft wel wat een filmset, het design dat bijna achteloos en ook in de vervallen gebouwen staat. Het is in veel ook niet het meest toegankelijke design. Veel werken balanceren op de grens van kunst, materiaalonderzoek en ruimtelijke installaties. Het zijn deze plekken van de Milan Design Week die het afgelopen jaar misschien nog wel het meeste werden gemist. Plekken voor inspiratie, verwondering en ook verwarring.

Meubels met archetypische vormen

Als er al een rode draad zit in de exposities in de vier bouwvallige kazerneloodsen, dan zou het een zoektocht zij naar wat er resteert in een postindustriële wereld waarin klimaatverandering, stijgende zeespiegels en uitputting van grondstoffen en energievoorraden de mens heeft gedwongen om zijn levensstijl aan te passen. Te zien zijn veel meubels met archetypische vormen en aardse, pre- of juist postindustriële materialen als staal, steengoed en hout. Dit zijn de ruwe tafels en stoelen die nog gemaakt kunnen en aan onze basale levensstandaard eisen voldoen.

Zo is er zelfs een heus gilde van ontwerpers dat onder de noemer Gilda Editions expressieve objecten uitbrengt. Dat klinkt aanstellerig, een gilde. Geen van de deelnemende ontwerpers zal zich immers eerst jarenlang als gezel hebben laten scholen door een meester. Gezien de expressieve aard van hun objecten zien ze zichzelf meteen als meester. Maar de boodschap is helder. Het oude vertrouwde systeem van de meubelindustrie met ontwerpers die naar de pijpen van de fabrikant moeten dansen is passé. Net als de cd-kastjes, typemachines en faxen die uiteindelijk zijn verdwenen zullen er straks nog minder voorwerpen in onze leefomgeving zijn. De noodzakelijke gebruiksvoorwerpen zullen er dus ook zo moeten uitzien: onverslijtbaar en gemaakt uit noodzaak. Ronde stoelen van dik staal en tafels met poten van oude botten en gevonden takken.

Ode aan de aarde

De presentatie Humus van de Italiaanse food designer Laila Gohar heeft zelfs helemaal niets meer van doen met functionaliteit of commentaar op de designwereld. Met veel gevoel voor esthetiek heeft zijn objecten gemaakt van voedsel die lijken op ruwe grondstoffen en materialen. Een overhemd van chocola lijkt gemaakt van dik, stijf katoen. Een stapel dadels lijkt op een hoopje arde. Kazen in verschillende vormen, kleuren en samenstellingen lijken op ruwe stenen. Het is een ode aan zowel voedsel als de aarde zelf. Zonder kunnen wij niet.

De ongeveer dertig presentaties van Alcova logenstraffen het idee dat de toekomst van design events digitaal is. Zeker, de zoomgesprekken tussen professionals en experts over de hele wereld generen bijzondere kennis en netwerken. Ook is het beeldscherm een prima manier voor een eerste kennismaking van nieuwe producten. Maar uiteindelijk is de kracht van met name de Milan Design Week de onverwachte ontmoetingen met ontwerpers, journalisten of gewoon bezoekers uit zowel verre oorden als gewoon uit eigen land. Of het ontdekken van merken en fabrikanten en andere makers uit het zicht van de populair blogs en ‘designfluencers’. Juist op onverwachte plekken als de post-apocalyptische filmset Alcova waarin design een figurant lijkt, komen nieuwe gedachten ideeën en verrassende inzichten tot stand. En als er iets node werd gemist dit covid-jaar, dan dat!