Digitale media hebben de manier veranderd waarop we winkelen (Amazon), reizen (Airbnb) en zelfs romantiek (Tinder). Niet meer dan vanzelfsprekend dat het ook onze fysieke leefomgeving zal veranderen. Media architectuur is een relatief nieuwe discipline die betrekking heeft op deze interactie van media en architectuur, zegt Martijn de Waal, medeorganisator van de Media Architecture Biennal 20/21 (28 juni – 2 juli 2021). “De biënnale is een onderzoek naar wat architecten en stedenbouwkundigen kunnen leren van digitale media-ingenieurs en ontwerpers – en andersom natuurlijk. Met als doel het verbeteren van de integratie van digitale media in architectuur en stedenbouw. “
FOTO Benthem Crouwel Architects
Duidelijk dus, media architectuur vormt onze steden en daarmee ons leven. De manifestatie van media-architectuur is divers; gevels, smartphoneapplicaties en sociale media, stadsschermen, leds, projecties of detectoren en responsieve omgevingen, om slechts een paar voorbeelden te noemen. “Het is een combinatie van disciplines als architectuur, stedenbouw, digitale media, design en kunst”, aldus De Waal, die lector is aan de Hogeschool van de Kunsten in Amsterdam. De vaste opvatting van MAB 20/21 is dat media architectuur een rol kan spelen in bijna alle aspecten van het stadsleven, van klimaatadaptatie tot het vergroten van sociale cohesie. Maar de manifestatie is altijd fysiek. “Het resulteer zelfs in compleet nieuwe gebouwsoorten.”
FOTO Redbullcontentpool.com
“Media-architectuur is een combinatie van disciplines als architectuur, stedenbouw, digitale media, design en kunst.”
Martijn de Waal, organisator MAB 20/21
Het nieuwe M + Museum in Hongkong van Herzog & De Meuron is een aansprekend voorbeeld van hoe media-architectuur concrete gebouwtypologie creëert. Het museum, dat nog in aanbouw is, heeft een staande torengevel die als een gigantisch scherm in de skyline van de stad fungeert. Het toont inhoud met betrekking tot het museum, maar levert ook een onderscheidende bijdrage aan de bruisende nachtelijke omgeving van de stad.
Media Architecture Awards
Media-architectuur kan dus duidelijk zichtbaar zijn in het straatbeeld. Tegelijkertijd kan het juist onzichtbaar zijn, zoals de smartphone-app Google Maps waarmee mensen files kunnen vermijden. Het kan functioneel werken, bijvoorbeeld met bewegingsdetectoren die ons door een winkelcentrum leiden. Maar het kan ook een artistieke installatie zijn die mensen bewust maakt van sociale kwesties. “Als relatief nieuwe discipline is het erg dynamisch en daardoor niet gemakkelijk te omschrijven.”
Deze verschillende verschijningsvormen van media-architectuur worden omschreven in de zes categorieën van de Media Architecture Awards, die elk de biënnale worden uitgereikt. “Architecten, kunstenaars, ontwerpers en digitale media-professionals worden uitgenodigd om tot en met zondag 11 april maart hun werk in te zenden”, werft De Waal aan. De prijsuitreiking is op de afsluitende dag van de MAB 20/21.
Om de diversiteit van de inzendingen in eerdere jaren te illustreren, noemt de organisatoren twee genomineerden:
Categorie: Animated Architecture
Kipnes Lantern is een kunstinstallatie in 2017 door het National Art Centre in Ottawa, Canada. Het werd in 2015 bedacht ter gelegenheid van het 150-jarig jubileum van Canada. Het kunstcentrum is een Canadees monument en met een enorme led-installatie omgetoverd tot een feesttoren genaamd ‘The Lantern’. Het werd ontworpen door Diamond Schmitt Architects en geactiveerd met visuele inhoud door Moment Factory, met als doel een onvergetelijke ervaring te creëren en het grote publiek positief te verbinden met dit feestelijke nationale jubileum.]
De Waal: “Kunst die op een monumentaal gebouw wordt neergezet, is een soort media architectuur waar mensen zich gemakkelijk mee kunnen identificeren. Tegelijkertijd kan de technische implicatie buitengewoon uitdagend zijn. Dit was destijds het grootste LED-scherm in Noord-Amerika, maar nog steeds transparant om de onderliggende architectuur functioneel te houden.”
Categorie: Spatial Media Art
Aan de meer speculatieve kant van het spectrum staat Archive Dreaming, een genomineerde in de categorie Future Trends & Prototypes. Het is een 6 meter brede circulaire installatie die machine learning-algoritmen gebruikt om relaties tussen 1,7 miljoen documenten te zoeken en te sorteren. Gebruikers kunnen actief bladeren en zoeken in alle documenten uit het Cultureel Archief van de Ottoman Bank, daterend van de 20e tot de 17e tot de eeuw. In rust ‘droomt’ de installatie van onverwachte correlaties tussen 1,7 miljoen culturele artefacten. De beelden worden met laser geprojecteerd op een cirkelvormige en meeslepende installatie, ontworpen door de artistieke Studio Refik Anadol met technische ondersteuning van Google’s Artists and Machine Intelligence-programma.
“Dit is een kunstproject dat architectuur gebruikt als presentatievorm”. licht De Waal toen. “Media-architectuur gaat niet alleen over gebouwen en steden, maar het is ook een manier om ons onze leefomstandigheden van morgen voor te stellen. Dit artistieke project is een manier om mogelijke scenario’s voor de toekomst te verkennen.”
Thema van MAB 20/21: Futures Implied
Deze 6e editie van de Media Architectuur Biënnale is vanwege corona uitgesteld van augustus 2020 en biedt een online programma, met slechts een handvol real-life evenementen en workshops in Amsterdam van 28 juni tot 2 juli. De kritiek dat media-architectuur slechts een innovatieve manier is om 21e-eeuwse “decorated sheds” te creëren, wordt door de organisatoren terzijde geschoven. “Ja, media-architectuur gaat over esthetiek en expressie, en over licht en heldere kleuren. Maar steeds meer wordt het erkend als een instrument voor stedelijke verandering ”, stelt De Lange.
“Media-architectuur kan de statische architectuur dynamischer en responsiever maken.”
Martijn de Waal, organisator MAB 20/21
Het thema van MAB 20/21 is daarom Futures Implied. “We willen onderzoeken hoe media architectuur kan bijdragen aan wenselijke toekomsten. Hoe kan het zowel sociale als klimatologische duurzaamheid stimuleren?” Maar er zal ook een meer kritische benadering worden gevolgd: “Wie is de eigenaar van de data die de media architectuur genereert?” De urgentie van media-architectuur wordt onderstreept tijdens de recente corona-pandemie. “Met schermen en reclameborden was het belangrijk bij de routing van massa’s en het reguleren van sociale distantiëring”, aldus De Waal. “Media-architectuur kan de statische architectuur dynamischer en responsiever maken.”
Een aansprekend voorbeeld van hoe media architectuur inhaakt op de corona-pandemie is het Smart Distancing System van ontwerper Jólan van der Wiel en digitaal kunstenaar Nick Verstand. Deze bewegende laserprojectie op de grond in de vorm van cirkels, vormen, pijlen of lijnen visualiseert de veilige 1,5 meter afstand tussen personen in een ruimte . De bewegingen van mensen worden gevolgd met geavanceerde motion tracking technologie en doorgegeven aan de computergestuurde lasers. Zo ontstaat er om het lichaam een speels en veilig grid van bewegende lijnen. Zie de eerdere publicatie op DesignDigger HIER.
Categorie: Participatory architecture & Infrastructures
Als voorbeeld van media-architectuur als een instrument voor positieve verandering noemt De Waal Chave do Centro, een nominatie in de categorie Participatory architecture & Infrastructures. Dit activistische project was een bewonersinitiatief in de Braziliaanse metropool Sao Paulo. Daar werd in in de jaren zestig een 3 km lang viaduct gebouwd om het verkeer in crosstown te versnellen. Het neveneffect van stedelijk verval in omliggende gebieden als gevolg van lawaai en vervuiling neemt toe. Na een lange campagne zijn de bewoners erin geslaagd om de openingstijden van het viaduct voor auto’s te verkorten en er een soort park voor voetgangers van te maken. Lokale kunstenaar Alexis Anastasiou nodigde vier kunstenaars uit om op de gebouwen te screenen. Dit mediakunstfestival werd idealiter bekeken tijdens een wandeling over het viaduct, waarbij mensen werden uitgenodigd om ’s nachts langs te komen terwijl het gesloten was voor auto’s. Kort na het festival keurde de gemeenteraad het viaduct goed om alleen op weekdagen van 7.00 uur tot 20.00 uur voor auto’s te openen.
De Waal: “Hier neemt media-architectuur de rol aan van een‘ stadstheater’ waar burgers elkaar opmerken en spelenderwijs kunnen communiceren. Het functioneert als een agent voor sociale verandering in een stedelijke omgeving door het herontwerp van een disfunctionele infrastructuur tot een toegankelijk en daardoor meer inclusief park te stimuleren. ”
Inzenden voor de Awards
Inzending voor de Media Architecture Awards kan HIER.
De categorieën zijn:
Animated Architecture: Projecten die creatieve media-gevelontwerpen demonstreren.
Branding & entertainment: Projecten met gebouwen die nauw verband houden met het bedrijfsleven, banken, winkelcentra, uitgaansgelegenheden en gokken.
Participatory architecture & Infrastructures: Projecten die tot doel hebben het sociale en politieke leven in de stad te beïnvloeden en burgers in staat te stellen actieve deelnemers aan hun gemeenschap te worden.
Spatial Media Art: Projecten geproduceerd in een artistieke of experimentele context op het snijvlak van architectuur en mediakunst.
Future trends & prototypes: Projecten die licht werpen op hoe de toekomst van mediaarchitectuur eruit zou kunnen zien, of het nu gaat om concrete projecten of om conceptueel en speculatief.
More than Human: Projecten die de relatie tussen mensen en niet-mensen in de stad onderzoeken en bijdragen aan een ecologisch duurzame stedelijke toekomst.