Een dildo-urn, een euthanasie-achtbaan, een virtuele bijna-doodervaring of een app om na een overlijden met je geliefde te blijven communiceren. Dat zijn een paar voorbeelden van de ontwerpen die te zien zijn in de expositie (Re)design Death in Cube designmuseum in Kerkrade. In vijftig objecten geven designers invulling aan de behoeften en rituelen die er zijn rondom overlijden. De designs zijn verdeeld over vier thema’s: voorbereiding, afscheid, rouw & voortleven en eeuwig leven.
Helpt corona taboes rondom de dood te doorbreken?
Sinds het uitbreken van het coronavirus is de expo in een ander daglicht komen te staan. Nog geen maand na de opening van (Re)design Death is de context waarin we de objecten bekijken, totaal veranderd. Door de uitbraak is er minder beweegruimte en een groot gebrek aan intimiteit. Kunnen de ontwerpen ons helpen vorm te geven aan de nieuwe werkelijkheid? Biedt deze ontwrichtende tijd de mogelijkheid taboes betreft afscheid nemen, sterven, rouw en herdenken te doorbreken en tradities te veranderen? Deze vijf objecten laten zien hoe we ook kunnen omgaan met de dood en alle emoties, rituelen en dromen eromheen.
21 grams: Poetic Justice van Mark Sturkenboom
De herinneringsbox 21 Grams: Poetic Justice bevat een dildo gevuld met as van de overleden partner. Er zit ook een in cyaankali gedoopte sigaret bij, voor als je het echt niet meer ziet zitten. 21 Grams: Poetic Justice is een Romeo en Julia-verhaal; heel poëtisch, maar niet iedereen kan het waarderen. Vooral Duitse bezoekers – Cube ligt 300 meter van grens – reageerden verontrust. Controversiële objecten als een dildo in combinatie met menselijke as worden als confronterend ervaren. Waarschijnlijk omdat regelgeving omtrent begraven en het bewaren van menselijke resten in Duitsland veel strenger is.
Outrospectre (2020) van Frank Kolkman
De vernieuwde Outrospectre simuleert een out-of-body ervaring die terminale patiënten kan helpen bij het erkennen van hun naderende dood. Het gevoel van wegdrijven uit je eigen lijf kan de angst voor de dood verminderen. Het experimentele voorstel voor medische apparatuur, met een referentie naar röntgenapparatuur en CT-scans, bevraagt hoe dit onderzoek in ziekenhuizen kan worden gebruikt. Een eerdere versie van Outrospectre was te zien in het Victoria en Albert Museum in Londen.
White Funeral Meal, de carrierestart van Marije Vogelzang
Het eerste ontwerp waarmee Marije Vogelzang zichzelf als eetontwerper op de kaart zette is White Funeral Meal uit 1999. “In tegenstelling tot de westerse samenleving staat in veel culturen de kleur wit symbool voor de dood. Deze maaltijd bestaat volledig uit wit voedsel en speciaal ontworpen wit serviesgoed. In deze serene sfeer kunnen de nabestaanden een maaltijd en hun herinneringen delen.” Het ontwerp uit de tijd van de gulden is nog steeds een baanbrekend maar overduidelijk ingetogen ontwerp. Misschien wel het grootste bewijs dat de dood ook in de designwereld nog steeds een beladen onderwerp is.
Ontwerpwedstrijd
Tien designers werkten in een Design Challenge aan een concept rondom de vraag “Wil je eeuwig leven?” Drie van de concepten zijn onder begeleiding van Mark Sturkenboom, maker van 21 Grams : Poetic Justice, uitgewerkt tot een fysiek product. De drie producten zijn te zien in de expositie.
Een eerdere ontwerpwedstrijd rond nog zo’n taboe was de One Day Urban Toilet Design Challenge. Deze wedstrijd heeft, mede door de rechtszaak van de op wildplassen betrapte Geerte Piening en de daaropvolgende actie #zeikwijf, veel aandacht gekregen.
(Re)design Death is tot en met 24 januari 2021 in Kerkrade te zien. Daarnaast is de expositie deels te zien via VR bij TU-Delft.